Kamu ihalelerinden yasaklanmaya neden olan durumlar nelerdir? Yasaklanma ile ilgili kanun maddeleri hangileridir? Yasaklama vermeye yetkili kurum ve kuruluşlar, ihale yasaklı sorgulama gibi ihalelerden yasaklanmaya ilişkin temel düzenlemeleri yazımızda bulabilirsiniz.
KAMU İHALELERİNDE YASAKLAMAYA İLİŞKİN KANUNLAR
Kamu ihalelerinde, yasaklama gerektiren durumları ve uygulama detaylarını içinde barındıran kanun maddeleri özetle;
- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (KİK) 17 inci maddesi (Yasak Fiil ve Davranışlar),
- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 58 inci maddesi (İhalelere Katılmaktan Yasaklama),
- 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu (KİSK) 21, 25 ve 26 ıncı maddeleri ile
- Kamu İhale Genel Tebliği (KİGT) 28 inci maddeleridir.
4734 sayılı KİK, idareler tarafından henüz ihale sürecinde tespit edilen yasak davranışlar ve bunlara istinaden yapılacak yaptırımları,
4735 sayılı KİSK, sözleşme sonrasında tespit edilen yasak davranışları ve yaptırımları,
Kamu İhale Genel Tebliği, yasaklılık uygulamasında uyulması gereken hususları konu alır.
KAMU İHALELERİNDEN YASAKLAMAYI GEREKTİREN HÂLLER
4734 sayılı KİK 17 inci maddesinde belirtilmiş olan ve kamu ihalelerinden men edilmeyi gerektirecek yasak fiil ve davranışları;
- “ Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek,
- İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak,
- Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.
- Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif vermek,
- Mevcut kanunun 11 inci maddesine göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak. ” olarak belirtilmiştir.
Belirtilen fiil ve davranışlarda bulundukları tespit edilenler hakkında kanunun 58. maddesine göre bir yıldan iki yıla kadar ihalelerden men edilir. İhalenin üzerinde kalmasına rağmen mücbir sebepler dışında sözleşme yapmayanlar altı aydan bir yıla kadar men cezası alır. Men cezaları 4734 sayılı kanunun 2 ve 3 üncü maddeler ile istisna edilenler dâhil tüm kamu ihalelerini kapsar.
4735 sayılı KİSK madde 25 uyarınca, ihalenin sözleşme sonrası sürecinde yasaklama gerektiren hâl ve davranışlar;
- “Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle veya başka yollarla sözleşmeye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak,
- Sahte belge düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek,
- Sözleşme konusu işin yapılması veya teslimi sırasında hileli malzeme, araç veya usuller kullanmak, fen ve sanat kurallarına aykırı imalat yapmak,
- Taahhüdünü yerine getirirken idareye zarar vermek,
- Bilgi ve deneyimini idarenin zararına kullanmak veya 29 uncu madde hükümlerine aykırı hareket etmek,
- Mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemek,
- Sözleşmenin 16 ncı madde hükmüne aykırı olarak devredilmesi veya devir alınması.” olarak belirlenmiştir.
Belirtilen fiil ve davranışlarda bulundukları tespit edilenler kanunun 26 ncı maddesine göre mevcut sözleşmesi fesh edilir. Bir yıldan iki yıla kadar ihalelere katılmaktan men edilirler.
YASAKLAMA VERME YETKİSİNE SAHİP KURUMLAR, SORUMLULUKLARI VE İHALE YASAKLI SORGULAMA İŞLEMLERİ
Firmalara verilecek olan ihalelere katılım yasaklama kararlarını;
- Sözleşmeyi uygulayan bakanlıklar,
- Sözleşmeyi uygulayacak kurumun varsa bağlı olduğu bakanlık,
- Herhangi bir bakanlığa bağlı olmayan idarelerin ihale yetkilileri,
- İl Özel İdareleri (Yeni adıyla YİKOB) ve bunlara bağlı birim ve işletmelerde İçişleri Bakanlığı,
- Belediyeler ve bunlara bağlı birim ve işletmelerde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı vermeye yetkilidir.
Yasaklama durumu, yasaklamayı gerektiren tespit tarihinden itibaren kırkbeş gün içinde idare tarafından karara bağlanarak onbeş gün içinde yayımlanmak üzere Resmi Gazeteye gönderme sorumluğu vardır. Yasaklılık durumu Resmi Gazete yayım tarihi itibariyle başlar ve bu kararlar Kamu İhale Kurumunca izlenerek, yasaklılık sicilleri tutulur.
İhale yasaklı listesinde bulunanlara ait, ihale yasaklı sorgulama işlemlerine ekap ihale altta linki verilen yasaklı sorgulama sayfasından ulaşılabilir.
https://ekap.kik.gov.tr/EKAP/Yasaklilik/YasakliSorgu.aspx
İDARİ BİRİMLERİN İHALELERE KATILMAKTAN YASAKLAMA KARAR FORMUNU DOLDURURKEN DİKKAT ETMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Yasaklama Kararı Aşağıdaki Açıklamalar Dikkate Alınarak Doldurulacaktır.
- İstisna kapsamındakiler dahil 4734 ve 4735 sayılı Kanunlara göre yapılan yasaklamalarda İhale Kayıt Numarası (İKN) kısmı doldurulacak, İKN alınması gerekli olmayan ihaleler için “ İKN alınmamıştır” ibaresi yer almalıdır.
- Yasaklananın gerçek kişi olması durumunda T.C. Kimlik No doldurulacak, tüzel kişi ise ünvanı kısaltma yapılmaksızın belirtilecektir.
- Yasaklının herhangi bir ticaret veya Esnaf odasına kayıtlı olmaması hâlinde, kayıtlı olmadığı durumu belirtilecektir.
- Yasaklının ortaklık durumu var ise ilgili yasaklılık formundaki ilgili bölüm doldurulacaktır.
Yasaklama gerektiren durumlarda idari birimlerce tutulması gereken yasaklılık formuna linkten ulaşabilirsiniz.
https://www.ihale.gov.tr/yasaklama_formu-41-1.html
YASAKLAMA KARARLARINDA ORTAKLIK DURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ
4735 SAYILI KİSK 26. Maddesinde yasaklama kararlarında ortaklık hâlinde ;
“ Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında birinci fıkra hükmüne göre yasaklama kararı verilir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları halinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilir.”
bendi ile izlenecek yol hakkında açıklama yapılmıştır.
YASAKLAMA KARARLARINDA TEMİNATIN GELİR KAYDEDİLME DURUMU
Kamu İhale Genel Tebliği 28 inci maddenin 1 inci fıkrasında yasaklama kararlarında teminatın gelir kaydedilmesi olası durumlarına şu açıklamalar yapılmıştır.
- İhale veya son başvuru tarihi itibariyle haklarında yasaklama kararı olan isteklinin ihaleye katılması hâlinde teminatı gelir kaydedilecektir.
- İhale tarihi itibariyle yasaklı olup, bu durum tespitinin ihalenin yasaklı istekli üzerinde bırakılarak ancak ihale yetkilisi tarafından onaylanmadan yapılması hâlinde isteklinin geçici teminatını gelir kaydedilerek teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir.
- İhale tarihi itibariyle bulunan yasaklılık durumunun ihale onayı ile sözleşme imzalanmasına kadar geçen süre içinde fark edilmesi hâlinde; verilmişse kesin teminat ya da geçici teminatın gelir kaydedilmesi gerekmektedir.
- İhale tarihi itibariyle yasaklılık durumunun, sözleşme yapıldıktan sonra anlaşılması hâlinde sözleşme 4735 sayılı Kanunun 21. Maddesi uyarınca feshedilmesi, kesin teminat ve varsa ek kesin teminatın gelir kaydedilerek tasfiye işlemlerinin yapılması gerekmektedir.
İhale tarihi veya son başvuru tarihi itibariyle henüz yasaklama kararı bulunmayan ancak ihale süreci içersinde başka bir idare tarafından yasaklama kararı verilmesi hâlinde isteklinin teklifi değerlendirme dışı bırakılacak ancak, teminatı geri iade edilecektir.